Sluimerende revolutie
In de achttiende eeuw droegen de filosofen van de Verlichting het idee uit dat alle mensen vrij en gelijk zijn. Dat idee drong ook door in de politiek. De Amerikanen gaven het voorbeeld: zij bewapenden zich en begonnen in 1775 een vrijheidsoorlog tegen Groot-Brittanië.
In 1781 verscheen in Nederland Aan het volk van Nederland, een anoniem pamflet, dat bleek te zijn geschreven door een bewonderaar van de Amerikanen, J.D. van der Capellen tot de Pol. Hij schreef:
O, landgenoten! nog eens, wapent U allen tezamen, en draagt zorg voor de zaken van het hele land, dat is voor Uw eigen zaken. Het land behoort aan U allen met elkaar, en niet aan de Prins met zijn groten alleen, die U, die ons allen, die Neerlands hele volk, de afstammelingen der vrije Batavieren beschouwen en behandelen als hun erfelijk eigendom, als hun ossen en schapen, welke zij naar hun goeddunken of scheren of slachten kunnen en mogen. Het volk dat in een land woont, de ingezetenen, de burgers en boeren, armen en rijken, groten en kleinen – allen bijeen – zijn de ware eigenaren, de heren en meesters van het land, en kunnen zeggen hoe zij het hebben willen, hoe en door wie zij geregeerd willen wezen.
Deze revolutionaire gedachten sluimerden al lange tijd. Zelfbewuste Nederlandse burgers probeerden in de loop van de achttiende eeuw verschillende keren om de macht van de aristocratische regenten* te verminderen. Zij vonden dat deze regenten ervoor zorgden dat Nederland economisch en cultureel achteruit was gegaan en dat de technische en industriële ontwikkeling achterbleef bij die van andere Europese naties.
Aan het einde van de achttiende eeuw begon in Frankrijk een revolutie, waarin de burgers een einde maakten aan de monarchie en de macht van de aristocratie. Ook in Nederland heerste een revolutionaire stemming. Met steun van Franse troepen verdreven de patriotten de stadhouder Willem IV en stichtten zij de Bataafse Republiek.
