Wil je je kennis van de Molukse geschiedenis verder uitbreiden en verdiepen? Hieronder noemen we een aantal nuttige bronnen.
LESMATERIAAL
Online kennisbank over de Molukse geschiedenis en cultuur met kant en klaar lesmateriaal, achtergrondinformatie en ideeën om lessen te verrijken. Op deze website is veel educatief materiaal te vinden dat in het verleden door het LSEM is ontwikkeld. Ook vind je er informatie over 25 jaar onderwijsondersteuning en de werkzaamheden van het LSEM.
PUBLICATIES
Algemeen
G. Boelens, Chr. van Fraassen & H. Straver, Natuur en samenleving van de Molukken. LSEM, Utrecht 2001. Een populair-wetenschappelijke encyclopedie over de Molukken en duurzame ontwikkeling. Het tweede deel, Samenleving, is opgebouwd uit vijf historische hoofdstukken.
D. Bartels, In de schaduw van de berg Nunusaku. Een cultuur-historische verhandeling over de bevolking van de Midden-Molukken. LSEM, Utrecht 1994.
R. Habiboe, Silsilah Maluku. Molukse stamboom. Voorouders van verre deel 1 De Molukken. Centraal Bureau voor Genealogie, Den Haag 2007. Handvaten voor wie onderzoek wil doen naar zijn Molukse familiegeschiedenis.
R. Habiboe, Amahusu door de eeuwen. De geschiedenis van het dorp Amahusu en zijn bewoners. PANA, [z.p.] 2023. De geschiedenis van de Molukken, toegespitst op het dorp Amahusu (Ambon).
H. Keppy, Saparua, meisje. Molukse verhalen van vroeger tot nu. West, Den Haag 2023.
Tj. Lingsma, Het verdriet van Ambon. Een geschiedenis van de Molukken. Balans, Amsterdam 2008. Journalistieke reportages van de Kerusuhan, de Burgeroorlog, met daarin vervlochten een terugblik op de koloniale geschiedenis.
H. Straver, Wonder en Geweld. De Molukken in de verbeelding van vertellers en schrijvers. 2 Delen. LSEM, Utrecht 2007. Een bloemlezing uit de (Molukse) orale cultuur en de literatuur. Een rijke bron voor historische en moderne teksten die een venster op de Molukse geschiedenis bieden.
De vrije zee
Chr. van Fraassen, Maluku. Ternate en de wereld van de vier bergen. MHM/LSEM, Utrecht 1999. Historische hoofdstukken uit grondige historisch-antropologische studie van Ternate.
Chr. van Fraassen & H. Straver (ed.), G.E. Rumphius: De Ambonse eilanden onder de VOC, zoals opgetekend in ‘De Ambonse Landbeschrijving’. LSEM, Utrecht 2002. Gedetailleerde beschrijving van de Ambonse eilanden door Rumphius, uit 1675. In deze uitgave hertaald in modern Nederlands en voorzien van kaarten en illustraties.
Chr. van Fraassen, J. van der Putten & H. Straver (ed.), Ridjali: Historie van Hitu. Een Ambonse geschiedenis uit de zeventiende eeuw. LSEM, Utrecht 2004. Een unieke historische bron: de geschiedenis van Hitu, omstreeks 1650 in ballingschap geschreven door een Hituese imam. Oorspronkelijke tekst met vertaling, voorzien van aantekeningen en achtergrondinformatie.
J.J.P.de Jong, De waaier van het fortuin. SDU,Den Haag 2000. Overzichtswerk over de geschiedenis van de Nederlanders in de Indonesische archipel.
G. Knaap, Kruidnagelen en Christenen. De Verenigde Oost-Indische Compagnie en de bevolking van Ambon 1656-1696. KITLV, Leiden 2004. Een gedegen sociaal-economische studie van de VOC en Ambon in de tweede helft van de zeventiende eeuw.
Z.J. Manusama, Historie en sociale structuur van Hitu tot het midden van de zeventiende eeuw. LSEM, Utrecht 2004. Antropologische achtergrondinformatie bij Manusama’s tekstuitgave van Ridjali’s Historie van Hitu uit 1977.
Sluimerende revolutie
H. Straver, De strijd van Pattimura in documenten en verhalen. MHM, Den Haag 2018.
Koloniaal rijk & onafhankelijkheid
R. Chauvel, Nationalists, Soldiers and Separatists. The Ambonese Islands from Colonialism to Revolt 1880-1950. KITLV, Leiden 1990. Zorgvuldige studie van de politieke ontwikkelingen op Ambon in de eerste helft van de twintigste eeuw, door een Australische historicus.
Chr. van Fraassen & P. Jobse (red.), Bronnen betreffende de Midden-Molukken, 1900-1942. 4 Delen. Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, Den Haag 1997. Omvangrijke uitgave van rapporten, verslagen, brieven en andere archiefstukken van bestuursambtenaren op de Midden-Molukken. Ga naar de digitale versie.
B. Immerzeel, Moluks verzet WO II. De rol van Molukkers in het verzet in de Tweede Wereldoorlog. MHM, Utrecht 1992. Boekje met achtergrondinformatie bij een tentoonstelling over Moluks verzet in de Tweede Wereldoorlog van het Moluks Historisch Museum (Museum Maluku).
B. van Kaam, Ambon door de eeuwen. Anthos, Baarn 1977. Journalistieke studie naar de geschiedenis van Ambonezen, met het accent op de voorgeschiedenis en de proclamatie van de Republik Maluku Selatan.
H. Keppy, De laatste inlandse schepelingen. Molukkers in dienst van de Koninklijke Marine 1915-1965. Focus, Amsterdam 1994.
H. Keppy, Zijn jullie kerels of lafaards? De Indische en Indonesische strijd tegen de nazi’s 1940-’45. West, Den Haag 2019.
V. van de Loo, Een eervol bestaan. De geschiedenis van het KNIL 1814-1950. Prometheus, Amsterdam 2022.
J.A. Manusama, Eigenlijk moest ik niet veel hebben van de politiek. Herinneringen aan mijn leven in de Oost 1919-1953. MHM, Utrecht / Bintang Design, Den Haag 1999. Autobiografische herinneringen van de eerste president van de Noodregering van de Republik Maluku Selatan in Nederland.
Onafhankelijkheid, Dekolonisatie, Geweld en Oorlog in Indonesië 1945-1950. Serie boeken die de resultaten presenteert van het gezamenlijke onderzoeksprogramma van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. De serie is per deel te downloaden.
S. Pormes, Grijpen naar een schaduw. Politieke reflectie op de dekolonisatie van de Molukken. Eigen beheer, Assen 2022. Kritische beschouwingen over de proclamatie van de RMS.
C. Verbraak, De Molukkers. Een vergeten geschiedenis. Alfabet uitgevers, Amsterdam 2021. Boek n.a.v. vierdelige documentaireserie ‘Molukkers in Nederland – 70 jaar op weg naar huis’.
N. Wigard & J. Worung, Ombak Maluku. Molukkers ongewild naar Nederland. Stichting Ombak Maluku / MalukuXperience, [z.p.] 2021. Gedetailleerde beschrijving van de gebeurtenissen voor vertrek van de Molukkers naar Nederland, het leven aan boord van de twaalf schepen en de ontwikkelingen bij aankomst in Nederland.
Molukkers in Nederland
J. Beckers, N. Lumalessil & J. Ririmasse, De afloop. Het drama bij De Punt. Verloren, Hilversum 2023.
K. von Benda-Beckmann & F. Leatemia-Tomatala, De emancipatie van Molukse vrouwen in Nederland. Van Arkel, Utrecht 1992. Onderzoek gebaseerd op 76 gesprekken met Molukse vrouwen van drie generaties.
P. Bootsma, De Molukse acties. Treinkapingen en gijzelingen 1970-1978. Boom, Amsterdam 2000. Journalistieke studie van de acties van Molukse jongeren in Nederland.
V. Joseph & R. Spoorman, Musik Maluku. De geschiedenis van de Molukse muziek in Nederland, Jakarta en Maluku. Stichting Instituut Multiculturele Muziek Studies, [z.p.] 2023. Bezoek de bijbehorende website.
W. van Groningen, Holland ligt niet dicht bij de hemel. Interviews met Molukse vrouwen. Eigen beheer, Utrecht 2003.
T. van der Mee & D. Tomasouw, Andere verhalen. Molukkers in Nederland met een andere aankomstgeschiedenis of beroepsachtergrond dan de KNIL-groep van 1951. MHM, Utrecht 2005.
T. van der Mee, Simon Tahamata en andere Molukse voetbalhelden in dienst van Oranje. Kick, Rotterdam 2012.
H. Smeets & F. Steijlen, In Nederland gebleven. De geschiedenis van Molukkers 1951-2006. Bert Bakker/MHM, Amsterdam/Utrecht 2006. Grondige studie van de Molukse gemeenschap in Nederland.
F. Steijlen, RMS van ideaal tot symbool. Moluks nationalisme in Nederland 1951-1994. Het Spinhuis, Amsterdam 1996. Antropologische studie over de ontwikkeling van het Moluks nationalisme.
Geschiedenisonderwijs
H. Straver, Oog voor Molukse leerlingen. Pleidooi voor verbetering van de onderwijspositie van Molukkers. LSEM, Utrecht 2005. Studie van het onderwijs voor Molukse leerlingen. Over geschiedenisonderwijs in het bijzonder de paragrafen 3.4 Collectieve identiteit (pp. 68-75) en 5.4 Onderwijs over geschiedenis en cultuur (pp. 164-177).
WEBSITES
Molukkers naar Nederland
Op deze site zijn de gegevens te vinden van de Molukkers die in 1951 in Nederland aankwamen. Ook Molukkers met een andere aankomstgeschiedenis voor of na 1951, zoals Malino-studenten of Molukkers uit Nieuw-Guinea, zijn in de database opgenomen.
Atlas Maluku
Op Atlas Maluku worden de pelaverbanden tussen dorpen op de Molukken zichtbaar gemaakt. Ook is het mogelijk om op te zoeken uit welk dorp een bepaalde familienaam afkomstig is.
Het Molukse perspectief in oorlogstijd
Voor het project ‘Erfgoed van de Oorlog’ heeft het Museum Maluku in 2009 bijna vijftig interviews afgenomen bij ouderen in Nederland en Indonesië over hun ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een deel van de interviews is te vinden op de website Getuigen Verhalen. Alle interviews zijn beschikbaar in het Museum Maluku.
In ontwikkeling: digitaal platform over Nederlands-Indië/Indonesië. Je kunt er historische bronnen uit archieven en musea vinden, informatieve verhalen lezen en je familiegeschiedenis ontdekken.
Herinneringscentrum Kamp Westerbork
Kamp Westerbork fungeerde twintig jaar, van 1951 tot 1971, als Woonoord Schattenberg, een van de grootste woonoorden voor Ambonezen.
Nationaal Monument Kamp Vught
De laatst overgebleven authentieke barak van Kamp Vught, Barak 1b, in het Molukse woonoord Lunetten, is ingericht als museumruimte.
Nederlands Openluchtmuseum
In het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem kun je een Molukse barak bezoeken. De barak is afkomstig uit Lage Mierde.
Podcastserie waarin een bezoek gebracht wordt aan Molukse wijken in Nederland.